พิพิธภัณฑ์ธรรมเจดีย์ พระธรรมวิสุทธิมงคล แห่งนี้ได้ถูกจัดสร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์สถานที่บรรจุอัฐิธาตุของหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน อีกทั้งเป็นสถานที่เผยแพร่ธรรมะ คำสอนของหลวงตามหาบัว ศูนย์รวมจิตใจของพุทธศาสนิกชน พิพิธภัณฑ์นี้ได้รับพระกรุณาธิคุณจาก สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี ทรงรับเป็นประธานโครงการ พร้อมทั้งทรงพระกรุณาโปรดให้ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสิริภาจุฑาภรณ์ และ ทีมสยามรีโนเวท เป็นผู้ดำเนินการออกแบบก่อสร้างโดยไม่มีค่าใช้จ่ายในการออกแบบใดๆ ทั้งสิ้น ศาสนสถานสำคัญประกอบไปด้วย 3 ส่วนหลัก คือ เจดีย์ พระวิหาร และพิพิธภัณฑ์ ส่วนของพิพิธภัณฑ์นั้นจะอยู่ด้านหน้าของพระวิหารและองค์เจดีย์ ภายในประกอบด้วยห้องแสดง 6 ห้อง คือ ห้องที่ 1 ธรรมของพระพุทธเจ้า ห้องที่ 2 จากกตัญญูมีสัจจะ สู่ร่มกาสาวพัสตร์ ห้องที่ 3 จากปริยัติมุ่งมั่นเพียรพยายามสู่การปฏิบัติ ห้องที่ 4 เมตตาอบรมสั่งสอน ห้องที่ 5 บารมีหลวงตาช่วยชาติ ห้องที่ 6 ละสังขาร ศิษยานุศิษย์สามัคคีบูชา ถัดมาจะเป็นบันไดทอดยาวขึ้นสู่ "พระวิหาร" โดดเด่นด้วยหลังลดหลั่นซ้อนกันสามชั้น ในการออกแบบหลังคาพระวิหารนี้ได้ใช้วัสดุ ทองแดง มาแทนกระเบื้อง เพื่อตัดปัญหาการบูรณะซ่อมแซมอนาคต โดยทองแดงเป็นวัสดุที่ยุโรปและอินเดียใช้ในการสร้างสถาปัตยกรรมสำคัญๆ มีความคงทนกว่ากระเบื้องดินเผา อยู่ได้เป็นร้อยปี ทองแดงแม้จะเกิดสนิมง่าย แต่ใช้น้ำยาเคลือบ ซึ่งจะคงทนเป็น 10 ปี เมื่อกาลเวลาผ่านไปจะเกิดปฏิกิริยาออกซิเดชั่น ทำให้เป็นสีสนิมเขียวคล้ายโดมหลังคาของพระที่นั่งอนันตสมาคม นอกจากนั้นยังไดใช้หินอ่อนไวท์คารารา จากประเทศอิตาลีมาตกแต่งพื้นและผนังรอบพระวิหารและเจดีย์ เพราะมีคุณสมบัติระบายความร้อนได้ดี ทำให้ตอนกลางวัน แม้แสงแดดจัด พื้นก็ยังเย็น ไม่ร้อน และมีความงดงามมากอีกด้วย ภายในพระวิหาร ประดิษฐาน “พระพุทธวิสุทธิมงคลศาสดา เจ้าฟ้าจุฬาภรณนฤมิตร” เป็นพระประธาน ส่วนด้านล่างเป็นรูปปั้นของหลวงปู่เสาร์ กันตสีโล หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน และ หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต เบื้องหลังพระวิหาร เป็นองค์ "เจดีย์ที่บรรจุพระธาตุหลวงตามหาบัว" ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมไทยที่มีกลิ่นอายศิลปะล้านช้าง รูปทรงระฆังแปดเหลี่ยม ปลียอดโลหะทองแดงปิดด้วยทองคำบริสุทธิ์ 96.70% ภายในบรรจุพระอัฐิธาตุของหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน บนยอดเจดีย์ยังเป็นที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ พระอรหันตธาตุ ที่ได้รับการประทานจากสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (อัมพร อมพโร) และมีอัฐิธาตุของหลวงตามหาบัวส่วนของศีรษะและฟันบรรจุไว้ด้วย ที่ใกล้ๆ กับพิพิธภัณฑ์ธรรมเจดีย์ฯ ยังมีอาคารอีกหลังคือ “พิพิธภัณฑ์อัฐบริขาร หลวงตาพระมหาบัว ญาณสัมปันโน” ที่ด้านในเก็บรวบรวมเครื่องอัฐบริขารของท่านในสมัยยังมีชีวิตอยู่ ไม่ว่าจะพัดยศ อัฐิธาตุ ภาพประวัติ ส่วนผนังด้านนอก จะบอกเล่าเรื่องราวช่วงชีวิตการบวชของหลวงตามหาบัว เช่น การบิณฑบาต เดินจงกรม นั่งสมาธิ หรือแม้กระทั่งภาพฝาผนังที่รวมบรรดาเกจิสายวัดป่าของพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต ที่นี่จะเก็บรวบรวมประวัติหนังสือ คำสอน เพื่อเตือนใจให้เยาวชน คนรุ่นหลัง ทั้งสงฆ์และฆราวาสให้รำลึกถึงคุณูปการของท่านทั้งในทางโลกและทางธรรม และถือเป็นแบบอย่างใน การปฏิบัติ และทำความดีเพื่อพุทธศาสนาและประเทศชาติต่อไปครับ