วัดจุฬามณี เป็นวัดเก่าแก่อีกแห่งหนึ่งของจังหวัดพิษณุโลก สร้างมาตั้งแต่ก่อนสมัยสุโขทัย ใช้วัสดุเป็นศิลาแลงในการก่อสร้างรูปแบบเดียวกับวัดมหาธาตุในจังหวัดลพบุรี ตั้งอยู่ทางฝั่งตะวันออกของริมแม่น้ำน่านทางทิศใต้ของตัวเมืองพิษณุโลก

..." วัดจุฬามณี" วัดเก่าแก่ที่สุดในจังหวัดพิษณุโลก พื้นที่แห่งนี้มีต้นธารรากฐานแต่ครั้งโบราณ มีข้อสันนิษฐาน ปรากฏจากโบราณสถาน "พระปรางค์" ศิลปะขอม (*สมัยลพบุรี อายุกว่า 800 ปี)​ คงเคยเป็นที่ตั้งเมืองหลวงของขอมแต่ครั้งเก่าก่อน. *อายุพระปรางค์จากข้อมูลตอนหนึ่งในหนังสือ" ประวัติมหาดไทย" ของท่านธรรมคามน์ โภวาที. ... วัดจัดสร้างในสมัยอยุธยาตอนต้น มีประวัติศาสตร์สำคัญและเปี่ยมด้วยสิริมงคล ดังนี้ *สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงสร้างวิหาร และเสด็จออกบวชและจำพรรษา ที่วัดแห่งนี้ เป็นเวลานานถึง 8 เดือน 15 วัน ในครั้งนั้นมีข้าราชบริพารออกบวชตามเสด็จถึง 2,348 รูป. * สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทรงโปรดให้สร้างรอยพระพุทธบาทประดิษฐานไว้ ณ มณฑป. * สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนลพบุรีราเมศวร์ ทรงค้นพบวัดแห่งนี้และหลักศิลาจารึกสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ด้านหลังมณฑป. *พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเสด็จฯไปวัดจุฬามณี ดังปรากฏในหนังสือ "เที่ยวเมืองพระร่วง" -​ “เที่ยวเมืองพระร่วง” เป็นหนังสือที่พระราชนิพนธ์โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎุเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งยังทรงดำรงพระยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช โดยเสด็จขึ้นมาประพาสเมืองกำแพงเพชร เมืองสโุขทัย เมืองสวรรคโลก เมืองอุตรดิตถ์ และเมืองพิษณุโลกตามลำดับ เพื่อทรงตรวจตราโบราณสถาน วัตถุโบราณ และศึกษาเรื่องราวของตำนานในท้องถิ่น นำมาซึ่งเป็นประโยชน์ในการศึกษาทางประวัติศาสตร์อย่างสูงยิ่ง. ... จุดสักการะเยี่ยมชมที่สำคัญภายในวัดมีดังนี้... -​พระปรางค์ศิลาแลง ศิลปะขอม -​มณฑปพระพุทธบาท -​พระอุโบสถ และวิหาร "หลวงพ่อเพชร" กราบสักการะขอพรหลวงพ่อเพชร.