สถานที่เที่ยวแห่งนี้ตั้งอยู่ที่อำเภอสะเมิง อยู่ในเขตพื้นที่ของอุทยานแห่งชาติขุนขาน ก่อนหน้านี้ เคยมีสำนักสงฆ์ไปตั้งที่อยู่บริเวณปากถ้ำแต่ทางอุทยานแห่งชาติขุนขาน เกรงว่าจะเกิดความเสียหายทางธรรมชาติ จึงให้ทางสำนักสงฆ์ย้ายออกไป ความงดงามภายในถ้ำหลวงแม่สาบ ยังถือว่ามีความบริสุทธิ์และสมบรูณ์อยู่มาก ขนาดของถ้ำนั้นจะไม่เล็กและไม่ใหญ่มากแต่มีสองชั้นด้วยกันชั้นบนเป็นโพรงทะลุมองเห็นท้องฟ้า คล้ายกับปล่องภูเขาไฟ ส่วนชั้นล่างเป็นโพรงยาวตามแนวภูเขา ลึกประมาณ 150 เมตร ภายในถ้ำจะก็มีอีกหลายคูหาสามารถเดินเชื่อมต่อถึงกันได้จะมีหินงอกหินย้อยและผนังถ้ำซึ่งเป็นสีรุ้งให้ชม

ในการเข้าไปเที่ยวชมด้านในท่านจะต้องลงทะเบียนที่จุดทำการอุทยานแห่งชาติขุนขานด้านหน้าก่อนแต่ไม่ต้องเสียค่าธรรมเนียมในการเข้าชมสามารถเข้าชมได้ฟรี จะมีเจ้าหน้าที่เป็นไกด์นำทางในการเที่ยวชมพื้นที่ส่วนต่างๆของถ้ำอย่างละเอียดและเพื่อความปลอดภัย เค้าจะมีชุดไฟฉายส่องสว่างให้บริการเช่ายืม เพื่อนำไปส่องชมความงดงามของผนังถ้ำสีรุ้งด้านใน เนื่องด้วยภายในถ้ำมืดมากถ้าท่านเตรียมไฟฉายมาเองก็ไม่ต้องเช่ายืมได้แต่เพื่อความสะดวกแนะนำว่าเช่ายืมดีกว่าในราคาอันละ 20 บาท

เนื่องจากถ้ำปกติทั่ว ๆ ไป มักจะมีหินงอกหินย้อยธรรมดาแต่โถงถ้ำแห่งนี้กลับเต็มไปด้วย “กุมภลักษณ์กลับหัว” มีลักษณะคล้ายโดมหรือหลุมซ้อนทับและต่อเนื่องกันไป ทั้งในส่วนของผนังและบนเพดานถ้ำท่านจะเห็นกุมภลักษณ์กลับหัว มีลักษณะการเกิดเหมือนหลุม “กุมภลักษณ์” หรือ “โบก” ในภาษาอีสาน ซึ่งพบเห็นตามลานน้ำตก ลานหินหรือในแม่น้ำทั่วไป (ที่มีชื่อเสียงคือสามพันโบกที่จังหวัดอุบลราชธานี) แต่ต่างกันตรงที่กุมภลักษณ์กลับหัวแทนที่จะเป็นหลุม
ในแนวราบเหมือนหลุม กุมภลักษณ์ตามพื้นหิน แต่นี่กลับเป็นหลุมร่องลึกเว้าเขาไปตามผนังหรือเพดานถ้ำ

ส่วนที่ดูน่ามหัศจรรย์ไม่น้อยก็คือหินกุมภลักษณ์กลับหัวที่นี่ เต็มไปด้วยสีสันต่าง ๆ ทั้ง เหลือง, ส้ม, แดง, น้ำตาล ,ฟ้า ขาว ,เทา และสีดำ เป็นแนวสีสลับกันไปอย่างสวยงาม ถ้ำหลวงแม่สาบมีห้องโถงที่ปรากฏแนวม่านสีแบบนี้มีอยู่หลายโถงด้วยกันทั้งขนาดเล็ก-ใหญ่ โดยสีที่ปรากฏก็มีตั้งแต่สีจาง มีสีที่ต่างกันไม่มาก ไปจนถึงสีที่มีความหลากหลาย มีความเข้มชัด เป็นแนวเรียง ๆ กันเหมือนสีรุ้ง ประดุจดัง “ม่านสีรุ้ง”ผืนใหญ่อันสวยงามน่าตื่นตาตื่นใจ อีกทั้งยังดูน่าพิศวงสำหรับผู้ที่พบเจอไม่น้อย จนทำให้ถ้ำแห่งนี้ได้รับการเรียกขานอีกชื่อหนึ่งว่า “ถ้ำสีรุ้ง”

หนึ่งสิ่งที่ทุกท่านพึงต้องตระหนักรู้ร่วมกันคือเมื่อมาเที่ยวชมที่นี่ในระหว่างอยู่ในพื้นที่ส่วนต่างๆของถ้ำ ห้ามสัมผัสหรือแตะต้องหินงอกหินย้อยรวมถึงผนังถ้ำทั้งหมด เพื่อป้องกันการเสื่อมสภาพหรือเสียหายเพื่อให้นักท่องเที่ยวท่านอื่นในอนาคตยังสามารถได้พบเห็นและสัมผัสถึงความงดงามและมหัศจรรย์ของที่นี่ได้เหมือนเฉกเช่นเดียวกันกับเราต่อไปครับ