..... วันนี้ผู้เขียนจะพาท่านผู้อ่านไปยังจุดเช็คอินของจังหวัดปัตตานี ถือว่าเป็นจุดเช็คอินยอดนิยมของนักเดินทางหรือนักท่องเที่ยวทั้งในประเทศ และชาวต่างประเทศ นั่นคือ มัสยิดกรือเซะ

..... มัสยิดกรือเซะจะเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์เมืองปัตตานี และศาสนาอิสลามในประเทศไทย โดยมีประวัติความเป็นมา ดังนี้

..... มัสยิดกรือเซะ (มลายู: Masjid Kerisek) หรือ มัสยิดสุลต่านมูซัฟฟาร์ชาห์ เป็นมัสยิดเก่าแก่อายุกว่า 200 ปีในจังหวัดปัตตานี สันนิษฐานได้ว่าเป็นศาสนสถานที่สร้างขึ้นในพุทธศตวรรษที่ 22 ร่วมสมัยกรุงศรีอยุธยา มีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า มัสยิดปิตูกรือบัน ชื่อนี้เรียกตามรูปทรงของประตูมัสยิด ซึ่งมีลักษณะเป็นวงโค้งแหลมแบบกอทิกของชาวยุโรป และแบบสถาปัตยกรรมของชาวตะวันออกกลาง (คำว่า ปิตู แปลว่า ประตู กรือบัน แปลว่า ช่องประตูที่มีรูปโค้ง)

..... ช่วงเวลาที่มัสยิดกรือเซะถูกสร้างนั้นยังเป็นที่ถกเถียง บ้างว่าสร้างในรัชสมัยสุลต่านมูซัฟฟาร์ชาห์ บ้างก็ว่าสร้างในรัชสมัยรายาบีรู ส่วนกรณีที่มัสยิดสร้างไม่สำเร็จนั้น ก็มีการยึดโยงกับตำนานเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยวซึ่งมีสุสานอยู่ใกล้กับมัสยิดกรือเซะ ที่ถูกเล่าต่อเติมภายหลังว่าเจ้าแม่ได้สาปให้มัสยิดนี้สร้างไม่สำเร็จ จนกลายเป็นปัญหากินแหนงแคลงใจระหว่างชาวไทยเชื้อสายมลายูและชาวไทยเชื้อสายจีนในพื้นที่ แต่จากการสำรวจและบูรณะของกรมศิลปากร พบว่าโครงสร้างโดมนั้นมีลักษณะไม่แข็งแรงและขาดความสมดุลจึงทำให้พังทลาย ทั้งยังไม่พบร่องรอยถูกเผาหรือถูกฟ้าผ่าตามตำนานที่กล่าวอ้างแต่อย่างใด เพราะหลังราชวงศ์กลันตันปกครองปัตตานีถัดจากราชวงศ์ศรีวังสา ได้ย้ายศูนย์กลางเมืองไปยังบานาและจะบังติกอตามลำดับ มัสยิดกรือเซะจึงถูกทิ้งให้โรยราไป

มัสยิดที่ผ่านเรื่องราวทางความเชื่อและประวัติศาสตร์มายาวนาน แม้สร้างไม่เสร็จสมบูรณ์แต่ปัจจุบันก็เป็นมัสยิดที่ใช้ประกอบพิธีทางศาสนาเหมือนมัสยิดโดยทั่วไป

สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ไม่ค่อยได้เห็นสถานที่ทางประวัติศาสตร์มากนัก แต่ที่นี่เป็นที่แห่งหนึ่งที่มีประวัติศาสตร์ยาวนาน ซึ่งเกี่ยวกับความสัมพันระหว่างสองศาสนา อิสลามกับพุทธจะเห็นได้ว่าเมื่อเราไปเยี่มชมมัสยิดแห่งนี้ ด้านข้างๆก็จะเป็นสถานศักสิทธ์ของอีกศาสนาหนึ่ง