ถ้ำหลวงแห่งนี้ เป็น สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ตามความเชื่อของ คนท้องถิ่น ตั้งอยู่ ในพื้นที่ของ วนอุทยานถ้ำหลวงขุนน้ำนางนอน โดยภายในถ้ำหลวงนี้ มีความยาว ถึง 7 กิโลเมตร ในอดีต ถ้ำหลวงแห่งนี้ เปิดให้ เข้าเที่ยวชมได้ ในบางช่วงเวลา ของปี โดย จะ ต้องอยู่ภายใต้ การประสานงานและดูแล จาก เจ้าหน้าที่ วนอุทยาน แต่ ปัจจุบันนี้ หลังจาก เหตุการณ์ ที่ กลุ่มเด็ก จำนวน 13 คน ได้เข้าไปเที่ยวเล่น ภายใน ถ้ำ นี้ แล้ว เกิด ฝนตกหนัก จนไหล่เอ่อ ท่วมบริเวณปากทางเข้า ถ้ำ รุกคืบ เข้าไปเรื่อยๆ จน ทำให้ กลุ่มเด็กๆ เหล่านี้ ไม่สามารถ เดินทาง ออก มาจากถ้ำแห่งนี้ ได้ โดยติด อยู่ บริเวณพื้นที่ด้านใน ของถ้ำ เป็นระยะเวลา ยาวนานถึง 18 วัน โดย อาศัย ประทังชีวิต จาก น้ำ ที่ หยด ลงมา จากหินงอกและหินย้อยภายในถ้ำ รวมถึง ใช้ การ นั่งสมาธิ สร้าง ความสงบ ให้ "จิต" ทำให้ ร่างกาย สูญเสีย พลังงานน้อยที่สุด จน ได้รับ ความช่วยเหลือ จาก หน่วยงานภาครัฐ ทุกๆฝ่าย ,กองกำลังผาเมือง และ อาสาสมัคร ผู้เชี่ยวชาญ ในด้านการช่วยเหลือ ผู้ ประสบภัย จากทุกสาขาอาชีพทั่วโลก ปฏิบัติการ ภาระกิจ ในการช่วยเหลือ เด็กทั้ง 13 คน จนประสบผลสำเร็จ แต่ ในการ ช่วยเหลือเด็กๆ ในครั้งนี้ ต้องเกิดการสูญเสีย ชีวิต ของ อาสาสมัคร 1ท่าน ชื่อ นาวาตรี สมาน กุนัน (จ่าแซม ) ที่ เสียชีวิต ระหว่าง ดำน้ำ เพื่อ ช่วยเหลือ เด็กๆ เหล่านี้ หลังจากเสร็จสิ้นภาระกิจ ช่วยเหลือ เด็กๆ ออกมา ได้อย่างปลอดภัย แล้ว อ.เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ศิลปินแห่งชาติ สาขา ทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) ผู้สร้างวัดร่องขุ่น ได้ ระลึกถึง วีรกรรมอันยิ่งใหญ่และการเสียสละ จน ต้อง เสียชีวิตลง ใน ภาระกิจ ครั้งนี้ จึงได้มีการ ก่อสร้าง อนุสาวรีย์ จ่าแซม และ อาคาร จัดแสดง ประวัติ และเหตุการณ์ต่างๆ ที่ ได้ช่วยเหลือเด็กๆทั้ง13คน ขึ้น ที่ บริเวณ พื้นที่ ไม่ห่างจาก ถ้ำหลวง แห่งนี้ มาก ครับ